Το νήμα μετά το βατερλώ του Ίλιντεν

Μετά το βατερλώ του Ίλιντεν, η διαπραγμάτευση επιστρέφει στα χέρια Κοτζιά-Ντιμιτρόφ σ’ έναν πρωτοφανή διπλωματικό μαραθώνιο. Οι υπουργοί Εξωτερικών καλούνται να λύσουν το εκ πρώτης άποψης σκηνικό εμπλοκής που έχει διαμορφωθεί, επιστρέφοντας στη δέσμη προτάσεων που έχει κατατεθεί από τον ειδικό απεσταλμένο του ΟΗΕ Μάθιου Νίμιτς. Παράλληλα, ο διεθνής παράγοντας πιέζει, βλέποντας τον χρόνο να εξαντλείται. Η Ουάσινγκτον επιθυμεί άρση του αδιεξόδου και πράσινο φως για να ανοίξει ο δρόμος προς την ένταξη της ΠΓΔΜ στην Ατλαντική Συμμαχία.

Η έλλειψη συναίνεσης και κοινού τόπου, όμως, στα εσωτερικά μέτωπα και των δύο χωρών, καθιστούν ακόμα πιο δυσχερή μία συμφωνία το αμέσως επόμενο διάστημα, δεδομένου ότι αυτή πρέπει να ψηφιστεί από τα δύο Κοινοβούλια ταυτόχρονα, χωρίς να βάλουμε στο λογαριασμό το δημοψήφισμα που έχει υποσχεθεί ο Ζόραν Ζάεφ.

Λιγότερο από 48 ώρες έμεινε στο τραπέζι η πρόταση για «Μακεδονία του Ίλιντεν», με σύσσωμη την ελληνική αντιπολίτευση να την απορρίπτει ως έντονα αλυτρωτική. Το Μέγαρο Μαξίμου ζύγισε τις αντιδράσεις στο εγχώριο μέτωπο και πήρε αποστάσεις. Εξάλλου, μόλις έγινε γνωστή η πρόταση, οι αντιδράσεις στην Ελλάδα ήταν μεταξύ έκπληξης και αγανάκτησης. Ο Αλέξης Τσίπρας υποχρεώθηκε να κάνει αμέσως στροφή για να καθησυχάσει την ελληνική κοινή γνώμη, βάζοντας άμεσα ταφόπλακα στη συγκεκριμένη ονομασία.

Πηγές στο Μαξίμου, έκαναν λόγο για τακτικισμό της κυβέρνησης Ζάεφ, η οποία έκανε τη διαρροή, θέλοντας να στριμώξει την Αθήνα και να δημιουργήσει κάποιου είδους τετελεσμένο. Πράγματι, μπορεί η «Εφημερίδα των Συντακτών» να αποκάλυψε ότι είναι φαβορί ένα όνομα-έκπληξη, αλλά το όνομα έφεραν στο φως της δημοσιότητας ΜΜΕ των Σκοπίων. Αυτά ήταν που αποκάλυψαν πως το είχε βάλει εδώ και καιρό στο τραπέζι ο Ζόραν Ζάεφ, με την ελληνική πλευρά να μην το απορρίπτει.

Το καλά κρυμμένο μυστικό

Όπως και να έχει, και οι δύο πλευρές θεώρησαν ότι ο ιστορικός επιθετικός προσδιορισμός Ίλιντεν αποσπά την ΠΓΔΜ από τον αρχαϊσμό του Γκρουέφσκι και τη συνδέει με τη νεότερη σλαβική ιστορία. Ο Ζάεφ ένιωθε ότι μπορεί να το πουλήσει καλύτερα στο εσωτερικό του και με τον τρόπο αυτό θα ικανοποιούσε και την κόκκινη γραμμή της Αθήνας για erga omnes.

Η επίμαχη ονομασία είχε μείνει για καιρό καλά κρυμμένο μυστικό των διαπραγματεύσεων. Κυβερνητικές πηγές ισχυρίζονται ότι η διαρροή ενόχλησε την ελληνική κυβέρνηση, κάτι που επιχείρησε να εκφράσει και ο ίδιος ο Τσίπρας την Παρασκευή στη Βουλή. Από την άλλη, δεν είναι λίγοι εκείνοι που κρατούν επιφυλάξεις σε σχέση με το γιατί έγινε η διαρροή. Σε μία διαπραγμάτευση που πραγματοποιείται στο σκοτάδι είναι δύσκολο να συμπεράνει κανείς ποιός κάνει ελιγμό και τί αναμένει από αυτόν. Εκτιμάται, ωστόσο, ότι η πρόταση αυτή «διέρρευσε» μάλλον για να προκληθεί ένα τετελεσμένο.

Στον κλίμα αναταραχής, πάντως, εκδηλώθηκε παρέμβαση του Λευκού Οίκου, μέσω του τηλεφωνήματος του Αμερικανού αντιπροέδρου Μάικ Πέινς στον Αλέξη Τσίπρα. Κατά τη διάρκειά της, ο πρωθυπουργός του εξέθεσε τους όρους που θέτει η ελληνική κυβέρνηση για την επίτευξη συμφωνίας, ενώ ο Πέινς του υπενθύμισε τα χρονοδιαγράμματα. Όλα αυτά, ενώ ο Αλέξης Τσίπρας είχε εισπράξει εκκωφαντικά Όχι από σύσσωμη την αντιπολίτευση, μηδέ της συμπολίτευσης των ΑΝΕΛ εξαιρουμένης.

Την ίδια περίπου αντιμετώπιση είχε και η κυβέρνηση Ζάεφ. Το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης στα Σκόπια, το εθνικιστικό VMRO-DPMNE ανακοίνωσε ότι είναι αντίθετο στην αλλαγή της συνταγματικής ονομασίας. Μπορούσε να το απορρίψει εκ του ασφαλούς, δεδομένου ότι είχε ήδη καταστεί σαφές πως το «Δημοκρατία του Ίλιντεν» δεν περνούσε από την ελληνική Βουλή.

Διπλωματικός μαραθώνιος

Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι ο Ζόραν Ζάεφ χρειάζεται την υποστήριξη του VMRO-DPNE για να αλλάξει η συνταγματική ονομασία. Είχε μάλιστα διαβεβαιώσει τον Αλέξη Τσίπρα πως το όνομα «Μακεδονία του Ίλιντεν» θα γινόταν αποδεκτό από την εκεί αξιωματική αντιπολίτευση και κατά συνέπεια θα μπορούσε να ισχύσει το erga omnes.

Εν μέσω αυτού του ακανθώδους κλίματος, θα εξελιχθεί τις επόμενες εβδομάδες ένας διπλωματικός μαραθώνιος, διάρκειας σχεδόν δυο εβδομάδων στις ΗΠΑ και στη Γερμανία. Ο Νίκος Κοτζιάς βρίσκεται στις ΗΠΑ όπου θα συναντηθεί με τον Αμερικανό ομόλογό του Μάικ Πομπέο. Την Τετάρτη θα μεταβεί στη Νέα Υόρκη που θα έχει συνάντηση με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες. Οι συνομιλίες των δύο ανδρών θα εστιαστούν στις τελευταίες εξελίξεις στo Κυπριακό, καθώς και στην εν εξελίξει διαπραγμάτευση για την επίλυση του ζητήματος της ονομασίας της ΠΓΔΜ.

Την Πέμπτη και Παρασκευή, 24-25 Μαΐου, επίσης στην Νέα Υόρκη, θα πραγματοποιηθεί η νέα τριμερής συνάντηση για το ονοματολογικό με τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών και τον ομόλογό του της ΠΓΔΜ Νίκολα Ντιμιτρόφ, παρουσία του μεσολαβητή Μάθιου Νίμιτς. Η συνάντηση αυτή χαρακτηρίζεται εξαιρετικής σημασίας και ιδιαίτερα κομβική για την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων. Είναι ίσως και μια τελευταία ευκαιρία για βήματα προόδου μετά το ναυάγιο της ονομασίας «Μακεδονία του Ίλιντεν»…